Hoezo druk?
Het is inmiddels al een aantal jaar een vast gegeven: hoveniers hebben het druk. Orderportefeuilles zijn tot ver in de toekomst gevuld, goed opgeleide vakmensen zijn niet of nauwelijks te krijgen en er is een algemeen toenemende schaarste in materialen die ook nog eens fors duurder worden. Ga d’r maar aan staan! De vraag is hoe je als professional om gaat met deze ontwikkelingen. Welke kansen liggen er om de werkdruk te spreiden, of na te denken over nieuwe verdienmodellen?
De hele groenbranche heeft de wind in de rug. Wat op zichzelf goed nieuws is, het is tenslotte wel eens anders geweest in de groensector. De oorzaak voor deze jarenlange ‘storm’ is terug te brengen tot drie hoofdpunten:
1. De tuin zit al jaren in de lift. Omdat de consument gemiddeld genomen over meer middelen beschikt wordt deze buitenkamer bovendien luxer ingericht. De tuin is niet meer exclusief voorbehouden aan de elite maar voor een grotere groep mensen. Meer tuinen dus die ook nog met meer aandacht worden ingericht.
2. De veranderingen in het klimaat en de berichten die ons bijna dagelijks bereiken doen daar nog een schepje bovenop. Hoe groener de tuin hoe beter. Dat laten acties als ‘Steenbreek’ en ‘Tegel eruit plant erin’ ons graag weten. Zelfs een ‘tegeltax’ blijft in onze buurlanden niet langer onbesproken. Groener moet het, is het devies!
3. Ons private domein of de waarde van een gezonde leefomgeving waar tuinen deel van uit maken, hebben we tijdens de lockdowns als heel belangrijk ervaren. Groen, schone lucht, biodiversiteit, wateropvang, het zijn belangrijke aspecten die samenhangen met een gezonde leefomgeving. Dat de tuin daar een belangrijke bijdrage aan levert is inmiddels een geaccepteerde opvatting. Er is een toenemend bewustzijn dat het anders moet.
Dat de hierboven genoemde ontwikkelingen als structureel gezien worden, is ook bij het UWV niet aan de aandacht ontsnapt. Deze instantie merkt het beroep van hovenier al jaren aan als schaarste beroep.
Kansen
De wind staat dus gunstig. Sterker, als het nu niet lukt om werk te krijgen in het groen dan gaat het je nooit meer lukken. Dat is het antwoord dat we doorgaans geven aan onze student ontwerpers die gretig vragen naar de kansen op werk in de groensector. Nu zijn ontwerpers en hoveniers weliswaar met hetzelfde onderwerp bezig, maar de rollen en de expertise zijn wezenlijk anders. Het een sluit het ander tegelijkertijd niet uit, want er zijn ontwerpende hoveniers en hovenierende ontwerpers. In de traditionele opleidingen van heel vroeger werd een hovenier opgeleid tot een alleskunner. Elk aspect van de hele tuinaanleg deed deze vakman zelf, variërend van ontwerp tot uitvoering. Daar ligt waarschijnlijk ook de hardnekkige opvatting dat hoveniers en ontwerpers elkaar nog te veel zien als elkaars concurrent en niet als aanvullende experts!
De vraag is of ‘het alles zelf doen’ nog steeds een effectief model is. Specialisatie en de daarmee samenhangende marktprofilering is noodzakelijk om herkenbaar te zijn in de markt en om je te onderscheiden. Daar komt het voordeel bij dat specialisatie betekent dat je in een bepaald aspect van het vak echt goed bent – onderscheidend dus! Op dat onderdeel maak je het verschil en zijn consumenten beter in staat duidelijker voor jou te kiezen. Dat geldt ook voor ontwerpers. Ontwerpers die vanuit hun kracht werken, weten waar ze staan en vooral waar ze naar toe willen, zijn herkenbaarder. De consument identificeert zich er wel of niet mee en maakt een betere afweging voor een bepaalde dienst.
Beplantingen zodanig samenstellen dat ze tot hun recht komen
en een bijdragen leveren aan bijvoorbeeld biodiversiteit.
Nieuwe wind, nieuwe modellen
In de bouwwereld doen ze het al jarenlang. De architect ontwerpt het gebouw, de aannemer voert het uit. Taken en rollen worden vastgelegd in een werkomschrijving of bestek. Een tuin is niet hetzelfde als een woning, maar toch, de parallellen zijn overduidelijk.
Door de toenemende werkdruk bij hoveniers borrelt de vraag op: Blijf je alles zelf doen of ga je voor samenwerking? Uitbesteden van ontwerpwerk zorgt voor betere plannen die integraal rekening houden met alle denkbare aspecten. Ontwerpers zijn getraind in het verbinden van vaak tegenstrijdige belangen en het vinden van creatieve oplossingen. Het voordeel van uitbesteden is dat de hovenier zich kan focussen op datgene waar hij of zij het beste in is: de aanleg van de tuin. Uitbesteden van onderdelen van het werkproces leidt tot een beter product, meer professionaliteit, meer productiviteit en minder werkdruk. Samenwerken met een netwerk van professionals spreidt bovendien het bedrijfsrisico voor de hovenier.
Samenvattend kun je stellen dat het tuinontwerp en de uitvoering niet los van elkaar te zien zijn. Het belang van groen wordt steeds groter en meer technisch van aard. Het werk van tuinontwerpers kan niet worden losgekoppeld van de hoveniers die het ontwerp uitvoeren. Het ‘tuinproduct’ wordt sterker door elkaars specialisme structureel te benutten.
In veel gevallen werken deze twee beroepsgroepen al broederlijk naast en met elkaar. En zo hoort het ook.
Dolf Houtman
OntwerpAcademie
